MAPY. Wystawa artystów z Ukrainy 05.04 – 24.04.Wystawa przedstawia prace trzech artystów, którzy pochodzą z Ukrainy. Jest to prezentacja międzypokoleniowa, łącząca różne osobowości artystyczne i różne techniki. Obok malarstwa i kolażu Nikity Tsoya, uhonorowanego w 2017 r. tytułem Najlepszego Artysty Ukrainy w konkursie Art Battle, przedstawiamy rysunkową twórczość Wasyla Savczenki, stypendysty programu ministra kultury Gaude Polonia, oraz prace rzeźbiarskie Oleha Kapustyaka, utytułowanego artysty i pedagoga, pochodzącego ze Lwowa, autora ponad sześćdziesięciu wystaw indywidualnych i grupowych.Prof. Rafał Wiśniewski, dyrektor Narodowego Centrum Kultury podkreśla, że instytucja, którą kieruje, od lat aktywnie działa na rzecz dialogu kultury polskiej z kulturami państw Europy Środkowo-Wschodniej poprzez popularyzowanie ich dziedzictwa i wspieranie twórców, którzy są gośćmi cyklicznych wydarzeń NCK: Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie i festiwalu Wschód Kultury oraz stypendystami Programu Stypendialnego Ministra Kultury Gaude Polonia, zarządzanego przez NCK. Artyści z Ukrainy zawsze zajmowali w tym gronie szczególne miejsce. Wystawa będąca wyrazem solidarności z narodem ukraińskim to już drugie – po wystawie plenerowej twórczości Marii Prymaczenko – przedsięwzięcie wystawiennicze zrealizowane po agresji Rosji na Ukrainę, którego celem jest przybliżenie polskiej publiczności kultury naszych sąsiadów.Artystów, których prace można oglądać w Kordegardzie przez trzy tygodnie – od 5 do 24 kwietnia br., łączy subtelność, liryzm i melancholia. Odwołują się do zbiorowej podświadomości i archetypów. Poruszają się w świecie snu, w którym tytułowe mapy stanowią rodzaj intelektualnej łamigłówki. W twórczości Oleha Kapustyaka, którego geometryczne rzeźby są trójwymiarową transpozycją planów budynków – szpitala, fabryki i miasta, odnajdujemy niepokojące, oniryczne formy. Myliłby się odbiorca oczekujący odwzorowania mapy. To raczej blokowe struktury przypominające modernistyczne destrukty, ruiny cywilizacji, wobec których odczuwamy niepokój. Intrygują widza i inspirują do poszukiwania treści i znaczeń ukrytych za masywnymi ścianami. Rodzą u odbiorcy wątpliwości i pytania, na które nie ma pewnych odpowiedzi. Artysta odwołuje się do dwóch kategorii estetycznych – wzniosłości i malowniczości. Pierwsza ma swoje źródło w obawie przed nieznanym, odwiecznym, podlegającym działaniu czasu, druga przywołuje nastrój nostalgiczny i dekadencki.Wśród map nieoczekiwanie napotykamy człowieka – autoportret codzienny. Na wygładzonym kamieniu, w chwiejnej równowadze, umieszczona została twarz o pustych oczodołach. Subtelność i kruchość tej rzeźby kontrastuje z masywnymi blokami. Przebija z niej miłość do pięknej materii, do kształtów ciała, a zarazem wymowny brak cielesności, który powoduje uczucie grozy. Brak gałek ocznych ma podwójne znaczenie. Jest zarazem widzeniem wewnętrznym i uprzywilejowanym aktem postrzegania, sposobem ukazania nieskończoności w skończonej, zamkniętej bryle brązu. Wywołuje u obserwatora uczucie dezorientacji i przeczucie kosmicznej pustki.Jest w pracach artystów z Ukrainy wyczuwalny niepokojący posthumanizm. W 1926 r. opublikowana została futurystyczna powieść Jerzego Sosnkowskiego Szalona katedra. Autor opowiada w niej o nowym człowieku pozbawionym elementarnych cech gatunkowych – emocji. Przywołuje wizję Amsterdamu, w którym szaleje epidemia cholery. Ludzie – otępiali, pogodzeni z nieuchronną śmiercią – mieszkają w mieście molochu, w którym przestrzenią częściowo zawładnęły maszyny, tworząc coś na kształt superorganizmu, doskonale samoregulującego się, potwornego.W mieście budowana jest katedra, która zatraca cechy budowli, traci wymiar miejsca sacrum, by sama w sobie stać się niepokojącą, paraorganiczną strukturą.Wzniesiono się już na piętnaste piętro – katedra smuklała coraz bardziej. Ale tam na wierzchu – nie – to nie były rusztowania – stanowczo. To były konstrukcje żelbetowe – lecz jakieś dziwne! Jakby masa żeber rozpinała się w krąg wysmukłej wieży dzwonnicy. Żebra te wyrastały z masy budynku, z ciała wieży, gięły się wiły […] dziwaczne w formie, cieńsze, grubsze, zygzakowate, zazębiające się nawzajem […]. Mur żyje, żyje jak człowiek. Mur ma swoją duszę, swoje serce, swoją twarz. Mur ma swój organizm. Więc ma i nerwy. Katedra przypomina wieżę Babel. Wznosi ją pycha i próżność. Staje się superorganizmem, który zawładnie miastem i światem. By powstrzymać jej budowę, inny architekt posuwa się do fortelu. Grozi naruszeniem fundamentów podczas budowy metra.Podobny superorganizm odnajdujemy w monumentalnej pracy Wasyla Savczenki. „Ludzkość traci wyobrażenie o człowieku, dewaluuje je, rozpuszcza w świecie pełnym niepokoju, fikcji, globalnego nadmiaru informacji, konfliktów i kataklizmów” – mówi artysta. Człowiek zastąpiony zostaje przez tkanki. Ze ścięgien i mięśni powstaje abstrakcyjna mapa ludzkiego ciała, właściwie klatki piersiowej. W miejscu serca widnieje czeluść czarnego kwadratu. Propagowany m.in. przez kontrowersyjnego Yuvala Noaha Harariego transhumanizm głosi, że jesteśmy jednym z ostatnich pokoleń homo sapiens. Już teraz potrafimy drukować tkanki, a niebawem zaczniemy konstruować ciała, mózgi i kreować świadomość. Transhumanizm będzie po prostu kolejnym krokiem na drodze ewolucji.Nikita Tsoy tworzy symboliczną mapę znaków i ideogramów, w której odnajdujemy zarówno odniesienia do archetypu, jak i ikon popkultury. Sieć skojarzeń jest bardzo subtelna. Tsoy mitologizuje przedmioty codziennego użytku, poszukuje znaczeń podskórnych, magicznych, niekiedy wynikających z niuansów językowych, tak jak w przypadku samochodowego błotnika, w języku ukraińskim nazywanego skrzydłem. Tworzy świat przedmiotów – reliktów, a może relikwii po epoce człowieka, które wydają się przejmować funkcje apotropaiczne, są niczym przedmioty sacrum – współczesne, malowane na deskach ikony. Nie wszystko udaje się rozpoznać. Wiele tu struktur jedynie przywołujących przez kształt czy rysunek określone skojarzenia. Na niby-mózgach nadrukowane są łamigłówki cyber-wzorów, meandry ornamentów. Są zarazem biologiczne i cyfrowe. Przypominają mapy układów scalonych, prowadząc widza przez mroczny, surrealistyczny świat, w którym zabrakło człowieka. A może tylko leży chory?Wasyl Savczenko (ur. 1994)Twórca interdyscyplinarny, zawodowo pracuje w wielu dziedzinach sztuk wizualnych i projektowania. Brał udział w 80. międzynarodowych wystawach i projektach artystycznych w różnych krajach (Ukraina, Polska, Litwa, Portugalia, Włochy, Niemcy, Francja, Bułgaria, Hiszpania, Stany Zaznaczone, Chiny, Tajlandia i Egipt). Asystent w pracowni Technik Cyfrowych na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.Stypendysta Programu Stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Gaude Polonia 2019, z rezydencją w Gdańsku.Laureat głównej nagrody w kategorii Best Layout and Typesetting w konkursie Ukrainian Young Book Design Awards 2019 za książkę Moje Curriculum Vitae.Koordynator Wydziału Grafiki w projekcie wystawienniczym „Wpis Ukończony”, prezentowanym w Zbrojowni Sztuki w GdańskuOleh Kapustyak (ur. 1962)Urodzony we Lwowie, rzeźbiarz, konserwator, pedagog, pracujący w metalu, kamieniu i drewnie. Uczestnik ponad 60. wystaw. Jego prace znajdują się w kolekcjach instytucjonalnych i prywatnych w Austrii, Francji, Niemczech.Nikita Tsoy (ur. 1991)Absolwent Narodowej Akademii Sztuk Pięknych i Architektury w Pracowni Malarstwa Ściennego i Kultury Sakralnej, dyplom w 2016 r. W latach 2018–2019 studiował w kijowskiej Akademii Sztuki Mediów. W 2017 r. uzyskał tytuł Najlepszego Artysty Ukrainy w konkursie „Art Battle” galerii White World w Kijowie. Od 2016 r. jest członkiem Narodowego Związku Młodych Artystów Ukrainy.Katarzyna Haber, kuratorka wystawyWernisaż: 5 kwietnia 18:00Oprowadzanie kuratorskie: 9 kwietnia 11:00-19:00Czas trwania: 05.04.2022 – 24.04.2022 r.Oprowadzania grupowe, zgłoszenia pod adresem: kordegarda@nck.plKuratorka: Katarzyna Haber, Narodowe Centrum KulturyOrganizatorzy: Narodowe Centrum Kultury, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa NarodowegoPartner: Pragaleria